1 Mayıs İşçi ve
Emekçiler Bayramı, işçi ve emekçiler tarafından dünya çapında kutlanan, birlik,
dayanışma ve haksızlıklarla mücadele günü. 1 Mayıs dünya
üzerindeki pek çok ülkede, resmî tatil olarak kabul edilmektedir. Türkiye'de
ilk kez 1923'te resmî olarak kutlanmıştır. 2008 Nisan'ında, "Emek ve
Dayanışma Günü" olarak kutlanması kabul edilmiştir. 22 Nisan 2009
tarihinde TBMM'de kabul edilen yasa ile 1 Mayıs resmi tatil ilan edilmiştir.
İlk kez 1856'da Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve
inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden
Parlamento Evi'ne kadar bir yürüyüş düzenlediler.
1 Mayıs 1886'da Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu
önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı,
günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bıraktılar. Chicago(Şikago)'da yapılan
gösterilere yarım milyon işçi katıldı. Luizvil'de (Kentaki) 6 binden fazla
siyah ve beyaz işçi, birlikte yürüdü. O dönemde Luizvil'deki parklar, siyahlara
kapalıydı. İşçiler, sokaklarda yürüdükten sonra hep birlikte Ulusal Park'a
girdi. Her eyalet ve kentte, siyah ve beyaz işçilerin birlikte yaptığı
gösteriler, gazeteler tarafından, 'Böylece önyargı duvarı yıkılmış oldu'
şeklinde yorumlanmıştı.
Bu gösteriler 1 Mayıs'ı izleyen günlerde tüm harareti ile
devam etti ve 4 Mayıs'ta kanlı Haymarket Olayı'na yol açtı.
Uygulanan yasal baskılarla bu gösterinin tekrarlanması
engellendi. 14 Temmuz-21 Temmuz 1889'da toplanan İkinci Enternasyonal'de
Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada
"Birlik, mücadele ve dayanışma günü " olarak kutlanmasına karar
verildi. Böylece ikinci gösteri 1890 yılında yapılabildi.
Zamanla 8 saatlik
işgünü birçok ülkede resmen kabul edildi. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik
ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazandı.
Türkiye'de 1 Mayıs'ın tarihçesi:
Osmanlı Devleti döneminde işçi örgütlenmesinin en gelişmiş
olduğu yer Selanik'ti ve 1911 yılında burada tütün, liman ve pamuk işçileri, 1
Mayıs gösterisi düzenleyerek bu günü kutladılar.
1912 yılında İstanbul`da ilk defa 1 Mayıs kutlaması
gerçekleşti.
1923 yılında 1 Mayıs günü yasal olarak "İşçi
Bayramı" ilan edildi.
1924`te hükümet kitlesel 1 Mayıs kutlamalarını yasakladı.
1925`te çıkan Takrir-i Sükun Yasası, İşçi bayramını kutlamayı
yasakladı ve uzun yıllar bu yasak geçerliliğini korudu.
1935 yılında 1 Mayıs`a "Bahar ve Çiçek Bayramı"
adı verildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi.
Türkiye Cumhuriyeti döneminde işçi hareketleri yüzyılın
ikinci yarısından itibaren ivme kazandı.
1976 yılında uzun yıllar sonra ilk defa geniş katılımlı 1
Mayıs kutlaması Taksim`de Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu`nun
organizasyonu altında gerçekleşti.
1977 yılında İstanbul Taksim Meydanı'nda yaklaşık 500 bin
kişiyle en geniş katılımlı 1 Mayıs toplantısı düzenlendi. Ancak, göstericilerin
üzerine ateş açıldı ve göstericilerden 34'ü, yaralanarak ve üstlerine ateş
açılması sonucu çıkan izdihamda ezilerek öldü. 1977 yılının 1 Mayıs günü,
tarihe Kanlı 1 Mayıs olarak geçti. Askeri darbe hazırlığı olarak yapıldığı MİT
tarafından Başbakan Süleyman Demirel'e rapor edilince, Kara Kuvvetleri Komutanı
Namık Kemal Ersun derhal re'sen emekliye sevkedildi.
1978'de yüzbinlerce kişi tarafından Taksim Meydanı'nda
kutlandı.
1979`da Sıkıyönetim Komutanlığı İstanbul`da miting
yapılmasına izin vermedi, sokağa çıkma yasağı ilan etti. Buna rağmen İstanbul
sokaklarında yüzbinlere ulaşan rakamlarla korsan 1 Mayıs kutlandı.
1981`de Milli Güvenlik Konseyi 1 Mayıs`ı resmi tatil günü
olmaktan çıkardı.
1989`da trafik polisinin açtığı ateş sonucu işçi Mehmet
Akif Dalcı yaşamını yitirdi.
1996`da Taksim Meydanı'nın yasaklı olduğu gerekçesiyle
Kadıköy`de düzenlenen 1 Mayıs kutlamalarına yaklaşık 150 bin kişi katıldı.
Eylemin ilk dakikalarında polisin silahsız göstericilere açtığı ateş sonucu 3
kişi hayatını kaybedince, Kadıköy`de büyük bir kitlesel isyan gerçekleşti. Bu
olaydan sonra Kadıköy 2005 yılına kadar 1 Mayıs kutlamalarına yasaklı kaldı.
2006 yılında en geniş katılımın yaşandığı ilçe Kadıköy
oldu. Çeşitli sendikalar ve gruplar saat 12:00 sularında Rıhtım Caddesi`ne
yürüdü. Düzenlenen miting sonrası saat 16:00 sularında gruplar tamamen dağıldı.
2007 yılında 1 Mayıs'ı tekrar Taksim'de kutlayarak aynı
zamanda 1977'de olan olayları anmak isteyen grupları polis silah, biber gazı,
gaz bombası kullanarak durdurmaya çalıştı. 100'den fazla kişi
yaralandı.Valiliğe göre 580, diğer kaynaklara göre 700'e yakın gözaltı
gerçekleşti. Bir vatandaş hayatını kaybetti.
2008 Nisan'ında, 1 Mayıs'ın "Emek ve Dayanışma
Günü" olarak kutlanması kabul edildi.
2008 yılında sendikaların hükümetle 1 Mayıs'ı Taksim'de
kutlama konusunda uzlaşamaması sonucunda sendikalar, Taksim'e yürüme kararı
aldı ve bazı sol görüşlü partiler de bu yürüyüşe katılacaklarını açıkladı.
Bunun üzerine, güvenlik güçleri bir gün öncesinden hazırlıklara başladı ve
sabah 06:30'dan itibaren Şişli'de, Osmanbey'de, Pangaltı'da, Nişantaşı'nda,
Okmeydanı'nda, Dolapdere'de ve Kurtuluş'ta olaylar çıktı. Polisin, DİSK, Makina
Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, ÖDP ve Halkın Kurtuluş Partisi binasında
yönelik tutumu ve bir hastanenin acil servisi girişinde gaz bombası atarak
birçok kişinin yaralanmasına neden olması çok tartışıldı.[2] Polis; bu olaylar
sırasında biber gazı, gaz bombası, tazyikli ve boyalı su kullandı. DİSK binası
önündeki olaylarda CHP milletvekili Mehmet Ali Özpolat, sıkılan biber gazı
nedeniyle kalp spazmı geçirdi. Okmeydanı'nda Burhan Gül isimli 19 yaşında bir
genç, başından plastik mermiyle vurularak yaralandı. Ayrıca Ankara'da Sıhhiye
Meydanı'nda yapılan kutlamalarda da olaylar çıktı ve polis, göstericilere gaz
bombalarıyla müdahale etti. Ankara'da Sakarya Meydanı'nada yapılan kutlama
olaysız sona erdi.
2009 Nisan'ında Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne verilen
önergeden sonra 1981'den sonra tekrar resmi
bayram olarak kabul edildi.
2009 Nisan Taksim'e çıkılmasına izin verilmedi.
2010 1 Mayıs 140 bin kişinin katılımıyla Taksim'de
kutlandı. (Resmi rakamlara göre).
2011 1 Mayıs Taksim meydanında kutlandı.
2012 1 Mayıs Taksim meydanında kutlandı.
2013 1 Mayıs Taksim meydanında kutlama izni verilmedi.
Bütün emekçilerin 1 Mayıs İşçi Bayramı'nı kutluyorum. Çalışanın hak ettiğini kazandığı, insanca yaşama koşullarının sağlandığı güzel günleri görme umuduyla diyorum. Paylaşım için sizin de emeğinize sağlık bu arada..
YanıtlaSilGüzel dileklerinize aynen katılıyorum. Herkesin insanca yaşamaya hakkı var. Bu ülke herkese emeğinin karşılığını verecek kadar da zengin bir ülkedir. Sadece kaynakların doğru kullanılması gerekli.
Sil